تل چگاسفلی» از غنیترین آثار باستانی ایران است که با وجود ارزش تاریخی که دارد، در نیمقرن اخیر همواره مورد تعرض قرار گرفته است و با وجود اعتراضات میراثدوستان، تلاشی برای حفظ آن نمیشود. در سلسله گزارشهای گذشته به اهمیت حفظ و صیانت از میراث فرهنگی و همچنین آثار و بناهای تاریخی که مورد بیمهری […]
تل چگاسفلی» از غنیترین آثار باستانی ایران است که با وجود ارزش تاریخی که دارد، در نیمقرن اخیر همواره مورد تعرض قرار گرفته است و با وجود اعتراضات میراثدوستان، تلاشی برای حفظ آن نمیشود.
در سلسله گزارشهای گذشته به اهمیت حفظ و صیانت از میراث فرهنگی و همچنین آثار و بناهای تاریخی که مورد بیمهری متولیان قرار گرفتهاند؛ تا جاییکه برخی از آنها به ورطه نابودی کشیده شدند، اشاره کردیم. همانطور که گفته شد، ایران با پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی از موارث فرهنگی غنی نیز بهرهمند است و یکی از دغدغههای امروز، نگهداری درست از این آثار است که مانند شناسنامه یک ملت و بیانگر فرهنگ و خاطرات گذشته ایران هستند.
به گزارش خبر جنوب فارس ، در ایران بناهای تاریخی کمی نیستند که بدون توجه به اهمیتی که دارند، مورد غفلت متولیان فرهنگی قرار میگیرند. «تل چگاسفلی» از دیگر آثار باستانی ایران است که با وجود ارزش تاریخی که دارد در نیمقرن اخیر همواره مورد تعرض قرار گرفته است.
در این سالها گزارشهای زیادی به منظور کمک به حفظ این محوطه تاریخی و شنیده شدن صدای اعتراضات میراث دوستان نوشته شده، اما ایسنا بر آن شد که یک بار دیگر به دلیل اهمیت چگاسفلی و امید به عملکرد بهتر دولت جدید در حفظ آثار و میراث باستانی، برای محافظت این محوطه تاریخی از تعرضات و ثبت جهانی آن گزارشی بنویسد.
«تل چگاسفلی» که در دشت «زیدون» و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره قرار دارد، یکی از وسیعترین محوطههای پیش از تاریخی در جنوب غربی ایران است. این محوطه باستانی در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط هیاتی به سرپرستی «هانس نیسن» از مؤسسهی شرق شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد و درسال ۱۳۸۸ به شماره ۲۸۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
دخل و تصرفهای صورت گرفته در محوطه، ساخت خانههای روستایی، ایجاد کارخانه سنگشکن، وجود منبع بتنی آب، قرار گیری محل شستشوی احشام، ساخت زمین فوتبال، تسطیح بخش میانی محوطه، گورستان اطفال، ایجاد دیوار، مرزبندی مالکان، تسطیح و شخمزنی، انباشت نخاله و زباله، ساختوساز و رفت و آمد ماشینآلات از عوامل آسیب رسان به این محوطه تاریخی است.
با توجه به روند بسیارسریع تخریب محوطهی «تلچگاسفلی» مبنی بر اخبار منتشر شده، عملیات گمانهزنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه «تل چگاسفلی» به منظور حفظ و نگهداری از آن در سال ۹۴ انجام شد و در دی ماه همان سال نقشه آن به تصویب رسید.
بنا بر گفته های عباس مقدم- سرپرست کاوشهای باستانشناسی چگاسفلی- برنامه تعیین عرصه محوطه چگاسفلی در دو مرحله پیش میدانی و میدانی انجام شده و در حین این عملیات گورهای ۷هزار ساله هشتگانه کشف شد که نشان دهنده سنت منحصر به فرد تدفین در این منطقه است و نظیر آن در هیچ مکان دیگری پیدا نشده است.

*این در حالی بود که تعیین عرصه محوطه تاریخی «تل چگاسفلی» به تنهایی کاری از پیش نبرد و نتوانست از تعرضاتی که به این محوطه میشد، جلوگیری کند. چگاسفلی از دیروز تا امروز همواه و به شدت در معرض خطرات طبیعی و انسانی بوده است.
خانههای روستایی که بلای جان چگاسفلی شدند
همانطور که اشاره شد، یکی از آسیبهای وارده به پیکره چگاسفلی، ساخت خانههای روستایی در اطراف آن بود. وجود این خانهها همیشه تهدیدی برای آن به حساب میآمد. اما یکی از مشکلاتی که روستاهای اطراف محوطه تاریخی چگاسفلی داشتند، مشکل گازرسانی بود و رفع این مشکل، نگرانیهایی مبنی بر اینکه گازرسانی این مناطق آسیبی به چگاسفلی برساند، به وجود آورد.
بر این اساس مسئولان میراث فرهنگی و شهری خوزستان و بهبهان در شرایطی دور یک میز نشستند و در مورد برطرف کردن مشکلات و موانع برخی روستاهای این منطقه صحبت کردند اما در این نشست روشی برای برطرف کردن مشکلات آنها اعلام نشد، در عین حال حاضران بر آن شدند که با تعامل با میراث فرهنگی مانع بروز آسیب به محوطه چگاسفلی شوند.
عباس مقدم هم که در این جلسه حضور داشت، با اشاره به یافتن راه حل مناسب برای گازرسانی به مردم منطقه، بر حفظ مواریث فرهنگی کشور و استان از جمله محوطههای باستانی و گورهای کشفشده در منطقه براساس ضوابط عرصه و حریم تاکید کرد.
او وجود اولین گور آجری دنیا در چگاسفلی را یکی از نشانههایی دانست که باید این محوطهی تاریخی در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد و گفت: ثبت جهانی شدن یک محوطه تاریخی، ضوابطی دارد؛ بر این اساس باید روستاهایی که در اطراف محوطه تاریخی با معیارهای خاص امروزی به وجود آمده است، به نحوی برداشته شوند.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی ارجان و چگاسفلی برای انجام این کار پیشنهادِ همکاری با بنیاد مسکن را مطرح کرد تا تدبیری برای جابجایی این روستا در پنج سال آینده فرآهم شود، به گونهای که روستائیان از آن منطقه دور نشوند.
*تشکیل این جلسه در سال ۹۷ نیز هیچ نفعی برای چگاسفلی نداشت و تعرضات به این محوطه تاریخی که توانایی ثبت جهانی را دارد، ادامه داشت.