سواد رسانه ای و اهداف آن
محدثه خانی_ سواد رسانه ای چیست؟
“سواد” رسانه ای (Media Literacy در يك تعريف بسيار كلى عبارت است از يك نوع درك متکی بر مهارت که
براساس آن میتوان انواع رسانه ها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفكيك و شناسایی کرد.
محدثه خانی_ سواد رسانه ای چیست؟
“سواد” رسانه ای (Media Literacy در يك تعريف بسيار كلى عبارت است از يك نوع درك متکی بر مهارت که
براساس آن میتوان انواع رسانه ها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفكيك و شناسایی کرد.
خبر جنوب فارس _ این درك به چه کاری میآید؟ به زبان ساده سواد رسانه ای مثل يك رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا اینکه میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد سواد رسانه ای میتواند به مخاطبان رسانه ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانه ای کمک میکند تا از سفره رسانه ها به گونهای هوشمندانه و مفید بهره مند شویم.
هدف سواد رسانه ای چیست؟
سواد رسانه ای فن و تکنیکی است که ما از طریق آن قادر میشویم به عنوان مخاطبی فعال و پویا با پیام های رسانه ای مواجه شویم و در برابر پیامهای رسانه ای قدرت تمییز داشته باشیم هدف سواد رسانه ای ایجاد توانایی در افراد برای کنترل برنامه ریزی رسانه ای است رسانه ها ما را به گونهای تربیت میکنند تا زندگی خود را براساس زمان پخش
برنامه های آنها تنظیم کنیم کسانی که مهارت سواد رسانه ای خود را توسعه ندهند گرفتار جزر و مد پیام های رسانه ای میشوند بنابراین هدف از سواد رسانه ای این است که به افراد نشان دهیم چگونه اوضاع را از رسانه ها اولین گام در انتقال کنترل از رسانه به مخاطب این است که بدانیم رسانه ها چگونه ذهنیت گرفته و به خود بازگردانند ما را برنامه ریزی میکنند این برنامه ریزی توسط رسانه ها و به طور مداوم در دو مرحله چرخشی رخ میدهد و یکی از این مراحل محدود کردن انتخابها و مرحله بعدی تقویت و تحکیم تجربه. بارها و بارها تکرار میشود است.
از طرفی دیگر مرز بین دنیای واقعی ما و جهان رسانه و تمایز این دو از هم به طور فزاینده ای سخت میشود.
رسانه ها برای ورود ما به دنیایشان منتظر نمی مانند در عوض پیامهای خود را به دنیای ما تحمیل میکنند. از آنجا که بخش اعظمی از مواجهه ما با پیامهای رسانه توسط خودمان برنامه ریزی نمی شود متوجه نمی شویم تا چه حد در معرض پیامهای رسانه ای قرار میگیریم هدف سواد رسانه ای آگاهانه در معرض رسانه ها قرار گرفتن است.
مولفه های آموزش سواد رسانه ای
در آموزش سواد رسانه ای میتوان به چهار مولفه توجه کرد این چهار مولفه بعد ،شناختی احساسی، زیبایی شناسی و اخلاقی است. هر کدام از این چهار بعد بر دامنه متفاوتی از درک و فهم ما متمرکز .است بعد شناختی فرد را ملزم میکند ساختار دانش خویش را گسترش دهد کسب دانش لازم درباره یک موضوع از طریق منابع متعدد رسانه ای و دنیای واقعی باید صورت میگیرد در بعد احساسی کنترل عواطف و احساسات در برابر پیامهای رسانه ای اهمیت ویژه ای دارد بعد. زیبایی شناختی کمک به داوری و قضاوت درباره پیام و نحوه ،تدوین ویراستاری، نورپردازی بازیگردانی، صفحه آرایی و … است و همچنین در این بعد افراد به نحوه دستکاریها و ترفندهای هنری آگاهی می یابند بعد اخلاقی سواد رسانه ای قضاوت درباره ارزش هاست امروزه رسانه ها گاهی مرزهای اخلاقی را زایل و الگوهای جدیدی از کنش و رفتار ارائه میدهند بعد اخلاقی تمیز میان درستیها و نادرستی هاست. از چنین منظری می توان گفت سواد رسانهای مدیریت و کاهش اثرات سود رسانه هاست.
مفاهیم کلیدی در سواد رسانهای
۱ _همه رسانهها ساختارمند هستند
رسانه با دقت ساختارهای زیرکانهای ارائه میکند که بسیاری از تصمیمگیریها و نتایج را از عوامل تعیینکننده منعکس کنند. بیشتر دیدگاه ما نسبت به واقعیت بر مبنای پیامهای رسانهای است که پیشساخته هستند و حاوی نگرش – ها، تفسیرها و نتایجی است که تقریباً شکل گرفته است رسانه تا اندازه زیادی برداشتهایی از واقعیت برای ما ارائه میکند زمان تحلیل یک متن رسانهای به این نکات توجه میکنیم این پیام چگونه شکل گرفته است؟ و چگونه واقعیت را بازنمایی میکند؟
۲_ همه افراد پیامها را به سختی تفسیر میکنند.
کسانی که برنامه تلویزیونی یا وبسایت مشابهی میبینند اغلب تجربه مشابه ندارند یا با برداشتهای مشابه مواجه نمیشوند. هر کسی میتواند یک پیام را با توجه به سن، فرهنگ، تجربیات زندگی، ارزشها و عقاید به صورتهای مختلف تفسیر یا قبول کند زمان تحلیل یک متن رسانهای توجه میکنیم به چگونه دیگران پیامها را به صورت
متفاوتی درک میکنند؟
۳_رسانه منافع تجاری دارد.
بیشتر رسانه ها برای سود ایجاد شده اند عموماً تبلیغات بزرگترین منبع درآمدی است آگهی های تجاری بدیهی ترین ابزار تولید درآمد هستند اگرچه پیامهای تبلیغاتی شکلهای زیادی دارد که شامل بر تبلیغ کالا (به طور مشخص کالایی را در برنامهها و فیلمها نشان میدهند حمایتکنندگان جوایز تبلیغات سه بعدی و پیمایش در اینترنت، حمایتهای اشخاص مهم یا نامنویسی برای استادیوم یا تئاتر در تحلیل این متن رسانهای توجه میکنیم به چه کسی و چرا متن رسانهای را تولید میکند؟ اگر پیام اقبال عمومی یافت چه کسی سود و چه کسی ضرر میکند؟
۴_ رسانه پیامهای ایدئولوژیک و ارزشی دارد تولیدکنندگان پیامهای رسانهای ،عقاید ارزشها باورها و تعصبهایی دارند این عوامل میتوانند بر اینکه چه چیزی و چگونه گفته شود تأثیر گزارد تولیدکنندگان باید چیزی که شامل متون رسانهای باشد یا نباشد انتخاب کنند، بنابراین هیچ پیام بیطرف یا عاری از ارزش وجود ندارد. از آنجا که این پیامها اغلب از سوی بینندگان زیادی دیده میشود، میتواند تأثیر اجتماعی و سیاسی زیادی بر روی افراد داشته باشد در تحلیل یک متن رسانهای به این نکات توجه می کنیم چه سبک زندگی ارزشها و دیدگاههایی از این پیام بازنمایی یا چشمپوشی شده است؟ لازم است که پیامهای رسانهای درباره موضوعاتی نظیر ماهیت سبک زندگی واقعیت مصرف گرایی نقش زنان پذیرش اقتدار و میهن پرستی محض رمزگشایی شود.
۵ _هر رسانهای ،زبان ،سبک ،تکنیک ،اخلاق باور و اصول هنری خاص خود را دارد. هر رسانهای معنایی خلق میکنند که به صورت متفاوتی از واژگان تکنیکها و سبکها یا اخلاقیات و باورهای خاصی استفاده میکنند در یک فیلم یا برنامه تلویزیونی زمانی که تصویر محو میشود آن پیامی از زمان را نشان میدهد. لینکهای داغ یا دکمههای جهتیابی نشان میدهد که چیزی را که نیاز دارید را در وب سایت پیدا کنید. یک داستان نویس باید از کلمات خاصی برای خلق فضا و شخصیتها استفاده ،کند در حالی که رسانه از تصویر، متن و صدا استفاده میکند. در هر زمان، ما ابزار تکنیکی را درک میکنیم. ما در درک زبان رسانههای مختلف روان و سلیس شدیم و میتوانیم کیفیت هنری آنها را درک کنیم هنگام تحلیل یک متن رسانهای توجه میکنیم به چه تکنیکی و چرا استفاده شده است؟ توسعه مهارتهای سواد رسانهای ما را قادر میسازد نه تنها متون رسانهای را درک و رمزگشایی کنیم، بلکه از اصول هنری منحصر به فرد هر یک از آنها متمتع شویم تمتع ما از رسانه با آگاهی از چگونگی خلق اشکال و تأثیرات خوشایند افزایش مییابد.
۶_ رسانه معانی تجاری دارد
سواد رسانهای بر آگاهی از پایههای اقتصادی تولیدات رسانههای جمعی مبتنی است. شبکهها دنبال مخاطبانی هستند که از آنها حمایت مالی کنند. دانش در این زمینه به دانشجویان اجازه میدهد تا درک کنند که چگونه محتوای برنامه، مخاطبان را هدف تبلیغات خودشان کردهاند و چگونه بینندگان را در گروههای بازاری ساماندهی کردهاند.
موضوع
مالکیت و کنترل اهمیت حیاتی دارد در زمانی که انتخابهای زیادی در این زمینه وجود دارد ولی با این حال باورهای کمی وجود دارد) نود) درصد از روزنامهها مجلات ایستگاههای تلویزیونی و شرکتهای نرم افزار کامپیوتری جهان در هفت شرکت ادغام شده می باشد.
۷_رسانه معانی اجتماعی و سیاسی دارد.
یک بعد مهم از سواد رسانهای آگاهی از گستره تأثیرات اجتماعی و سیاسی ناشی از رسانه میباشد. تغییر ماهیت زندگی خانوادگی استفاده از اوقات فراغت و نتایج مباحثات سیاسی تلویزیونی سه نمونه از این موارد هستند. رسانه های جمعی تلاش میکند تا ارزشها و نگرشهای اجتماعی را منطقی نشان دهند رسانه همچنین نقش بزرگی در رسانهای کردن حوادث و مسائل جهانی از حقوق مدنی تا تروریسم دارد.
۸_در رسانه شکل و محتوا مرتبط با هم هستند.
رابطه شکل و محتوا مرتبط با مقاله مارشال مکلوهان با عنوان رسانه پیام است .میباشد. یعنی هر رسانهای برنامه و جهتگیریهای تکنیکی خاص خود را دارد و واقعیت را در شیوههای منحصربه فردی رمزگذاری میکند. بنابراین رسانههای مختلف ممکن است حادثه مشابهی گزارش کنند ولی برداشتها و پیامهای متفاوتی ایجاد کنند.
سواد رسانه ای و عدالت اجتماعی
سواد رسانه ای آمیزه ای از تكنيكهای بهره وری مؤثر از رسانه ها و کسب بینش و درك برای تشخیص رسانه ها از یکدیگر است. من بر این باورم که هدف اصلی سواد رسانه ای به خصوص وقتی درباره رسانه های جمعی حرف میزنیم میتواند سنجش نسبت هر محتوا” با عدالت اجتماعی باشد.
بنابراین هدف اصلی سواد رسانه ای میتواند این باشد که بر اساس آن بتوان دید آیا بین محتوای یک رسانه به مثابه محصول نهایی با عدالت اجتماعی رابطه ای وجود دارد یا خیر. به عبارت بهتر، خواننده یا بیننده یا شنونده ی يك مضمون رسانه ای بهتر است رابطه و نسبت محتوای يك رسانه با عدالت را در نظر گرفته و نزدیکی یا دوری محتوای يك رسانه از عدالت را مورد توجه قرار دهد تا همیشه در ارتباط با رسانه به جای تسلیم بودن و یا تسلیم شدن به رابطهى يكسويه و انفعالی، رابطه ای فعالتر و تعاملیتر داشته باشد.
باید به این گفته افزود که هر نظام رسانه ای دارای یك سلسله مراتب است که اجزای آن قابل تجزیه و تحلیل و شناسایی است؛ همچنین همین سلسله مراتب است که محصول نهایی رسانه یا همان محتوای رسانه را میسازد. رفتار و بافت این سلسله مراتب شبيه يك كارخانه .است در کارخانه هم تمام اجزا اعم از زیرساختها نرم افزارها، نیروی انسانی و… دست به دست هم میدهند تا محصول نهایی خود را با توجه به اهداف از پیش تعریف شده، تحویل مصرف کننده بدهند.
شايد يك تفاوت مهم در مقایسهی رسانه ها و کارخانه ها این باشد که در رسانه ها کار به گونه ای صورت میگیرد که مصرف کننده گمان کند یک حقیقت محض را دریافت کرده که عاری از پیش داوری یا القاءگری است. البته شاید بعضی از کارخانه ها هم مهر استاندارد را به همین منظور بر کالای نامرغوب بزنند تا مصرف کننده گمان کند يك جنس مرغوب دریافت کرده است.
به این ترتیب میتوان گفت محصول نهایی يك رسانه الزاماً آینه دنیایی که آن را پوشش میدهد نیست؛ محصول نهایی یک رسانه ممکن است بخشی از جهان یا شکل تحریف شده ای از آن باشد و یا حداقل در بازتاب دادن جهان ناموفق مانده باشد. محتوای رسانه میتواند در خدمت تثبيت يك جريان، گروه یا طبقه و یا در خدمت قدرت حاکمه باشد.
🖋️ نویسنده:محدثه خانی
درود بر خانم خانی نویسنده مطرح استان
واقعا دمت گرم . بله قلم زدن در هوای الوده چه تعبیری قشنگی اوردی
سلام . اگر رسانه واقعی دیدی سلام ما را بهش برسون
اینجور که میفرمایید رسانه ها پولکی هستند
اسم نویسنده برام اشنا هست
احسنت